|  Opera
Müqəddimə
ilə başlanır. Burada iki mövzu səslənir:
birinci mövzu – marşvari, fəal xarakterli musiqiyə
malikdir, ərəb sərkərdəsi Nofəli xarakterizə
edir. Mövzunun əsasını «Heyratı» zərbi
muğamının melodiyası təşkil edir.
İkinci mövzu lirik ruhludur, «Mani» zərbi-muğamının
melodiyasına əsaslanır.
Müqəddimədən sonra səslənən «Şəbi-hicran»
xoru kiçik proloq olub, operada baş verəcək
faciəni emosional baxımdan hazırlayır, dinləyicini
psixoloji opera mühitinə daxil edir. Füzulinin məşhur
qəzəli əsasında yazılmış bu xor
ayrılıq həsrəti çəkən sevgililər
haqqında kədərli musiqi hekayətidir.
Məcnunla (Qeyslə) Leylinin ilk görüşü
səhnəsi «Mahur-hindi»
və «Şikəsteyi-fars» («Segah») muğam şöbələrinə
əsaslanır. Duet
isə onların səmimi məhəbbət etiraflarıdır,
işıqlı və lirik musiqi məzmununa malikdir.
 Qızların
və oğlanların xoru tənəli sözlərlə
oxunaraq, Qeys və Leylinin məhəbbətinin görünməmiş
bir qəbahət olduğuna işarə edir, Qeys istehza
ilə Məcnun (divanə) adlandırılır.
Məcnun, atası
və anasının triosu həyəcanlı xarakter
daşıyır. Məcnunun partiyasında ümidsizlik
öz əksini tapır. «Durun gedək evimizə»
sözləri ilə atası Məcnunu sakitləşdirməyə
çalışır.
Leyli
və İbn-Səlamın duetində Leyli Məcnuna
aşıq olduğunu etiraf edir. Bundan İbn-Səlam
çox məyus olur. Məcnunun divanə kimi səhrada
dolaşması səhnəsində «Bayatı-Şiraz»
muğamı səslənir. Səhrada gəzərkən
onun gözünə sevgilisi görünür. Onun
xəyala getdiyi epizodu səhnə arxasında qızların
xoru müşayiət edir. «Bu gələn yara
bənzər» sözləri ilə oxunan xor aydın,
rəvan melodiyaya malikdir. Xor xalq mahnısı əsasında
yazılmışdır.
Ərəb sərkərdəsi Nofəl «Heyratı»
zərb muğamının mövzusu ilə səciyyələndirilmişdir.
Nofəlin gəlişi, onun Məcnunun halından
xəbər tutması, Leylinin atasını döyüşə
çağırması səhnəsi «Heyratı» zərb
müğamı üzərində qurulmuşdur.
Operanın sonunda Məcnunun Leylinin məzarı üstündə
ölümü səhnəsində «Bayatı-Kürd»(1,
2)
muğamı səslənir.
|
